Zestaw ponad 140 wskaźników monitorujących ponad 70 priorytetów krajowych powstał na potrzeby analizowania zmian w czasie i oceny postępów Polski w obszarach, które stanowią wyzwania dla naszego kraju z punktu widzenia SDGs. W odróżnieniu od zadań i wskaźników globalnych dotyczących całego świata, priorytety dla Polski oraz odpowiadające im mierniki są szyte na miarę naszego kraju.
Krajowe priorytety, a w ślad za nimi wskaźniki monitorujące, zostały po raz pierwszy zdefiniowane w 2018 r. w oparciu o doświadczenia i wnioski z okresu przygotowywania do pierwszego wystąpienia Polski podczas dobrowolnego przeglądu krajów z wdrażania SDGs (Voluntary National Review) na Forum Politycznym Wysokiego Szczebla ONZ. W 2023 r. zestaw priorytetów i wskaźników uległ dużym zmianom, aby jak najlepiej uwzględnić nowe zagadnienia i wyzwania, z jakimi mierzy się Polska, przede wszystkim wynikające z pandemii COVID-19 i wojny w Ukrainie.
Podejście Polski do realizacji Agendy 2030, nasze krajowe osiągnięcia, zaktualizowane krajowe priorytety wraz ze wskaźnikami monitorującymi zostały przedstawione w przyjętym przez Rząd RP raporcie pt. „Realizacja Celów Zrównoważonego Rozwoju w Polsce. Raport 2023" z okazji przystąpienia Polski po raz drugi do dobrowolnego przeglądu krajów z wdrażania SDGs.
Zgłoszone przez Główny Urząd Statystyczny propozycje wskaźników zostały skonsultowane z resortami odpowiedzialnymi za wdrażanie priorytetów, przy wiodącej roli Ministerstwa Rozwoju i Technologii – koordynatora procesu wdrażania Agendy 2030 w Polsce.
Priorytety dla Polski
Umożliwienie rzeczywistej i pełnej integracji społecznej osób niepełnosprawnych oraz wsparcie psychologiczne, społeczne, funkcjonalne i ekonomiczne ich rodzin
Poprawa dostępności do usług społecznych (np. wsparcie dla rodzin z dziećmi, opieka nad dziećmi, nad starszymi osobami) i zdrowotnych
Poprawa sytuacji mieszkaniowej
Wsparcie przekształceń strukturalnych zapewniających wzrost konkurencyjności gospodarstw rolnych i producentów rolno-spożywczych
2.1.b Nakłady na B+R w dziedzinie rolnictwa w relacji do PKB
2.1.c Udział powierzchni użytków rolnych w gospodarstwach rolnych o powierzchni użytków rolnych powyżej 30 ha w powierzchni użytków rolnych ogółem w gospodarstwach rolnych
Zapewnienie jakości i bezpieczeństwa żywności oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju, przy uwzględnieniu wymogów środowiskowych
Poprawa sytuacji dochodowej gospodarstw domowych na wsi w relacji do miasta, w tym poprzez wzrost zróżnicowania źródeł dochodów mieszkańców obszarów wiejskich
Promocja produktów sektora rolno-spożywczego (w tym żywności wysokiej jakości) oraz wsparcie jego ekspansji zagranicznej
Promocja zdrowego stylu życia wśród dorosłych i dzieci
Zmniejszenie zapadalności na choroby cywilizacyjne i umieralności z ich powodu
3.1.b Oczekiwane trwanie życia w zdrowiu kobiet
3.1.c Liczba zgonów w wyniku chorób układu krążenia na 100 tys. ludności
3.1.d Liczba zgonów w wyniku nowotworów złośliwych na 100 tys. ludności
3.1.e Liczba zgonów w wyniku cukrzycy na 100 tys. ludności
3.1.f Liczba zgonów w wyniku przewlekłej choroby dróg oddechowych na 100 tys. ludności
Zmniejszenie nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej
Zwiększenie wykrywalności chorób we wczesnych stadiach rozwojowych oraz zwiększenie dostępu do nowoczesnych terapii
3.3.b Odsetek kobiet w wieku 15 lat i więcej, którym kiedykolwiek wykonano badanie cytologiczne
3.3.c Odsetek mężczyzn w wieku 40 lat i więcej, którym kiedykolwiek wykonano lekarskie badanie prostaty
3.3.d Odsetek noworodków objętych badaniami przesiewowymi w kierunku rzadkich wad metabolizmu
Poprawa poziomu jakości systemu opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa pacjenta, w tym rozwój obszaru e-zdrowie
Kompleksowa poprawa jakości powietrza do stanu niepowodującego narażenia na pogorszenie jakości zdrowia oraz środowiska, zgodnego z prawodawstwem unijnym, a w dalszej perspektywie z wytycznymi WHO poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza
Poprawa jakości i atrakcyjności szkolnictwa zawodowego, poprawa dostosowania szkolenia i kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy
Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju
Tworzenie warunków dla rozwoju edukacji na całym obszarze kraju i wyrównywanie szans edukacyjnych
4.3.b Wyniki testów PISA - odsetek uczniów na najwyższych poziomach osiągnięć w matematyce
4.3.c Wyniki testów PISA - odsetek uczniów na najniższych poziomach osiągnięć w czytaniu i interpretacji
4.3.e Wyniki testów PISA - odsetek uczniów na minimalnym wymagalnym poziomie osiągnięć w czytaniu i interpretacji
4.3.f Wyniki testów PISA - odsetek uczniów na minimalnym wymagalnym poziomie osiągnięć w matematyce
4.3.g Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym
Tworzenie warunków do szerszego zaangażowania dorosłych w uczenie się w różnych formach i miejscach oraz do uznawania efektów uczenia się nabytych poza edukacją formalną
Pełniejsza realizacja zasady równości kobiet i mężczyzn
Aktywna polityka prorodzinna
Zapewnienie warunków dla powrotu kobiet na rynek pracy po przerwie z tytułu urodzenia i opieki nad dzieckiem
Zwiększenie dyspozycyjnych zasobów wód, poprawa ich stanu ekologicznego i jakości chemicznej
Utworzenie mechanizmów prawno-finansowych sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu zasobów wodnych i wdrażania wodo-oszczędnych technologii, jak również budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków
Poprawa efektywności energetycznej
Tworzenie warunków dla stałego i zrównoważonego rozwoju sektora energetycznego; ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko
Poszukiwanie nowych przewag konkurencyjnych opartych na zaawansowaniu technologicznym produktów, jakości i innowacyjności oferowanych produktów, jak również mechanizmów umiędzynarodowienia przedsiębiorstw
Rozwój przedsiębiorczości (ułatwienia prawne w prowadzeniu działalności gospodarczej i dostępie do instrumentów finansowania)
Zwiększanie wskaźnika zatrudnienia
Promowanie stabilnych form zatrudnienia
Aktywizacja zawodowa osób młodych, kobiet, osób w wieku 50+, osób długotrwale bezrobotnych, jak również niepełnosprawnych
Rozwój odpowiedzialnej polityki migracyjnej
Wzrost innowacyjności, poprawa środowiska prawno-instytucjonalnego stymulującego podejmowanie działalności innowacyjnej
Rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej, Internetu i technologii cyfrowych
Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw, a zwłaszcza MŚP, poprzez stworzenie instrumentów wsparcia dla polskich eksporterów i inwestorów
Rozwój infrastruktury transportowej
Niwelowanie różnic w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów, zapobieganie tworzeniu się nowych dysproporcji rozwojowych
Tworzenie miejsc pracy w obszarach o mniej korzystnych uwarunkowaniach rozwojowych
Zmniejszenie nierówności dochodowych
Zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami społecznego i ekonomicznego włączenia oraz dostępności, w tym poprzez ograniczanie barier w dostępie do korzystania z infrastruktury
Wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawy jakości życia mieszkańców poprzez uwzględnienie w planach zagospodarowania w miastach konieczności zwiększenia obszarów zieleni i wodnych, korytarzy wentylacyjnych
11.1.b Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę w miastach
11.1.c Odsetek ludności miejskiej żyjącej w mieszkaniach z przeciekającym dachem, wilgotnymi ścianami, podłogami lub fundamentami lub ze zgnilizną ram okiennych lub podłóg
11.1.d Udział autobusów na alternatywne paliwo w ogólnej liczbie autobusów służących do obsługi transportu miejskiego
11.1.e Liczba przewozów pasażerskich w przeliczeniu na 1 mieszkańca obszarów miejskich
11.1.f Odsetek odpadów komunalnych przeznaczonych do przetworzenia w określony sposób w relacji do ilości odpadów wytworzonych
Wsparcie miast w radzeniu sobie z nagłymi zmianami, kryzysami, zarówno społeczno-gospodarczymi, jak i natury środowiskowej oraz zagwarantowanie mieszkańcom bezpieczeństwa i wysokiej jakości życia
11.2.b Odsetek mieszkańców korzystających z instalacji ściekowych na obszarach miejskich
11.2.c Odsetek mieszkańców korzystających z wodociągu na obszarach miejskich
11.2.d Udział ludności mieszkającej na terenach objętych procesami rewitalizacji w ogólnej liczbie ludności na obszarach miejskich
11.2.e Udział powierzchni obszarów zdegradowanych w powierzchni ogółem gmin miejskich
Wsparcie sprawiedliwego oraz zrównoważonego terytorialnie wzrostu gospodarczego poprzez dążenie do utrzymania policentrycznej i hierarchicznej struktury osadniczej kraju oraz tworzenie bardziej efektywnych powiązań sieciowych między miastami
11.3.b Relacja długości linii komunikacji miejskiej na wsi do długości linii komunikacji miejskiej w miastach
11.3.c Rozpiętość Wskaźnika Międzygałęziowej Dostępności Transportowej w Miejskich Obszarach Funkcjonalnych
Budowa zrównoważonego, dostępnego dla każdego, bezpiecznego i przystępnego cenowo systemu transportowego, zwłaszcza poprzez rozwój i priorytetyzację transportu publicznego
Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych ludności miast dzięki budowie powszechnego i dostępnego rynku mieszkaniowego, w tym szczególnie poprzez rozwój mieszkalnictwa społecznego
11.5.b Liczba mieszkań społecznych czynszowych oraz komunalnych oddanych do użytkowania w miastach w przeliczeniu na 1 tys. ludności
11.5.c Liczba gospodarstw domowych oczekujących na najem socjalny na obszarach miejskich ogółem
11.5.d Liczba mieszkań, będących w zasobach komunalnych gmin w miastach na prawach powiatu ogółem
Poprawa jakości powietrza poprzez redukcję niskiej emisji (tj. do 40 m n.p.g.) pochodzącej m.in. z kotłowni domowych i transportu drogowego
11.6.b Zdolność zainstalowanych urządzeń i instalacji do redukcji zanieczyszczeń w miastach na prawach powiatu ogółem
11.6.c Liczba aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców, w których wartość wskaźnika średniego narażenia nie przekracza pułapu stężenia ekspozycji na pył PM2,5 na poziomie 20 µg/m3
Zwiększenie wydajności wykorzystania zasobów oraz zmiana podejścia do zasobów polegająca na odejściu od ich linearnego zagospodarowania, a także zmiana wzorców konsumpcyjnych (rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym)
Efektywne zmniejszanie koncentracji CO2 w atmosferze
Wprowadzenie innowacyjnych technologii wykorzystania dostępnych źródeł energii, w tym rozwój geotermii
Wzmocnienie roli adaptacji do zmian klimatu jako równoważnego z mitygacją środka walki ze zmianą klimatu
13.3.b Krajowy wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5
13.3.c Całkowita emisja głównych zanieczyszczeń powietrza z gospodarstw domowych
13.3.d Emisja zanieczyszczeń ze środków transportu drogowego
Zwiększenie odporności kraju na skutki zmian klimatycznych
Włączenie działań na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu do krajowych polityk, strategii i planów
Edukacja i zwiększanie świadomości w zakresie: zmian klimatu i sposobów minimalizowania ich skutków, wpływu inwazyjnych gatunków obcych oraz znaczenia i konieczności oszczędzania zasobów, szczególnie wody
Efektywne i zrównoważone wykorzystanie zasobów morskich dla różnych celów społecznych i gospodarczych, przy jednoczesnym zapewnieniu trwałości nieodnawialnych zasobów i procesów przyrodniczych w perspektywie obecnego i kolejnych pokoleń; zapewnienie koordynacji działań podmiotów i sposobów wykorzystania morza, spójnego zarządzania obszarami morskimi i nadmorskimi, w tym zasobami Morza Bałtyckiego
Zwiększenie udziału sektora gospodarki morskiej w PKB oraz wzrostu zatrudnienia w gospodarce morskiej
Wzmocnienie pozycji polskich portów morskich, zwiększenie konkurencyjności transportu morskiego oraz zapewnienie bezpieczeństwa morskiego
Ochrona i poprawa stanu jakości środowiska poprzez ochronę różnorodności biologicznej, w tym obszarowych form ochrony przyrody, poprawę jakości i ochronę czystości wód
Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni i systemów kanalizacyjnych, a także ochrona powietrza (likwidacja źródeł emisji zanieczyszczeń lub zmniejszenie ich oddziaływania)
Ochrona i zrównoważone użytkowanie gleb oraz przywracanie gleb zdegradowanych do stanu właściwego poprzez ich remediację i rekultywację
Zwiększenie skuteczności państwa i instytucji służących wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu
Poprawa jakości stanowionego prawa i jego stosowania
Zintegrowanie zarządzanie bezpieczeństwem narodowym, w tym kierowanie obroną państwa oraz budowanie zdolności adaptacyjnych
Większe wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w zarządzaniu państwem i komunikacji z obywatelami (w tym z przedsiębiorcami)
Lepsze gospodarowanie środkami publicznymi, w tym efektywne wykorzystanie środków z UE
Wspieranie rozwoju krajów partnerskich "Polskiej pomocy", a w szczególności krajów priorytetowych (Białoruś, Etiopia, Gruzja, Kenia, Liban, Mołdawia, Palestyna, Senegal, Tanzania i Ukraina)
Wspieranie rozwoju w obszarach tematycznie priorytetowych ze szczególnym uwzględnieniem założeń następujących celów zrównoważonego rozwoju: 16. Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje, 4. Dobra jakość edukacji, 8. Wzrost gospodarczy i godna praca, 10. Mniej nierówności, 3. Dobre zdrowie i jakość życia, 6. Czysta woda i warunki sanitarne, 11. Zrównoważone miasta i społeczności oraz 13. Działania w dziedzinie klimatu
Promowanie uwzględniania kwestii związanych z równością szans oraz ochroną klimatu we wszystkich działaniach "Polskiej pomocy"
Zwiększenie mobilizacji krajowych środków państw rozwijających się poprzez wsparcie techniczne i merytoryczne tych państw w poprawie ściągalności podatków
Wzmocnienie globalnego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju w zakresie dzielenia się wiedzą i technologią w zakresie podatków w celu wsparcia w realizacji SDGs
Wdrożenie skutecznych metod zwalczania przestępczości gospodarczej oraz jej prewencji w państwach, będących zarazem beneficjentami projektów pomocowych
Zwiększanie spójności polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju