| Wyjaśnienia metodologiczne |
Zasoby genetyczne, zgodnie z konwencją o różnorodności biologicznej, oznaczają materiał genetyczny (tj. jakikolwiek materiał roślinny, zwierzęcy, mikrobiologiczny lub innego pochodzenia, zawierający funkcjonalne jednostki dziedziczności). Nowym instrumentem prawa międzynarodowego, wdrażającym trzeci cel Konwencji o różnorodności biologicznej (dotyczący prawa państw do wykorzystywania swoich własnych zasobów zgodnie z własną polityką w zakresie środowiska) jest Protokół z Nagoi. Został on przyjęty przez Dziesiątą Konferencję Stron Konwencji w 2010 roku. Po wejściu w życie Protokołu z Nagoi, co nastąpiło dnia 12 października 2014 r., wszystkie podmioty pozyskujące zasoby genetyczne pochodzące z krajów, które ratyfikowały protokół, są zobowiązane do respektowania postanowień protokołu i instrumentów go wdrażających. Polska podpisała Protokół z Nagoi w dniu 20 września 2011 r. Obecnie trwa proces jego ratyfikacji. Protokół z Nagoi dotyczy dostępu do zasobów genetycznych oraz uczciwego i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z ich wykorzystania. Ma na celu ustanowienie systemu zobowiązującego użytkowników zasobów genetycznych do dzielenia się z dawcą tych zasobów korzyściami powstałymi w wyniku ich wykorzystania.Protokół z Nagoi ma zastosowanie zarówno do zasobów genetycznych organizmów dziko występujących, jak i użytkowanych w gospodarce (z wyjątkiem zasobów genetycznych człowieka). Wpływa na funkcjonowanie dawców i biorców zasobów genetycznych, w tym m.in. ogrodów botanicznych i zoologicznych, banków genów, sektora rolnego (hodowla zwierząt, uprawa roślin, nasiennictwo, produkcja pasz), ogrodnictwa, leśnictwa, przemysłu farmaceutycznego, kosmetycznego, biotechnologii, przetwórstwa spożywczego, a nawet przemysłu związanego z produkcją paliw i tworzyw sztucznych. Na obszarze Unii Europejskiej obowiązki użytkowników zasobów genetycznych we wszystkich państwach członkowskich reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 511/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków zapewniających zgodność użytkowników w Unii z wymogami wynikającymi z Protokołu z Nagoi dotyczącego dostępu do zasobów genetycznych oraz uczciwego i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z wykorzystania tych zasobów. Zadania i właściwość organów administracji publicznej w zakresie wykonywania przepisów rozporządzenia (UE) nr 511/2014, zasady i tryb kontroli uzyskiwania, posiadania i wykorzystania zasobów genetycznych oraz zasady odpowiedzialności za naruszenie przepisów w Polsce reguluje ustawa z dnia 19 lipca 2016 r. o dostępie do zasobów genetycznych i podziale korzyści z ich wykorzystania (Dz. U. 2016, poz. 1340). |
